FAS (ang. Fetal Alcohol Syndrome) jest skrótem od Alkoholowego Zespołu Płodowego. Takim określeniem nazywa się sytuacje, w której kobieta w trakcie ciąży spożywała alkohol, w wyniku czego dziecko zostało obarczone wrodzonymi wadami fizycznymi i psychicznymi. Nawet spożycie najmniejszych ilości alkoholu może mieć poważne skutki zdrowotne, dlatego lekarze zalecają całkowitą rezygnację ze spożywania napojów alkoholowych w trakcie trwania ciąży i podczas kamienia piersią.
Alkohol to substancja toksyczna, która po spożyciu przedostaje się przez łożysko do organizmu rozwijającego się płodu. Najczęstszym powikłaniem takiego postępowania jest uszkodzenie układu nerwowego, w tym nawet mózgu. Możliwe jest również zahamowanie prawidłowego wzrostu organizmu dziecka. U kobiet spożywających regularnie duże ilości alkoholu może dojść do przedporodowej śmierci płodu. Lekarza uważają FAS za nieuleczalną jednostkę chorobową.
Najczęściej u dzieci z Alkoholowym Zespołem Płodowym występuje niedowaga. FAS odpowiada także za niewielki wzrost w okresie płodowym oraz po urodzeniu. Dzieci cierpiące na tę przypadłość mogą mieć małą i wąską główkę. W większości przypadków zmagają się z licznymi opóźnieniami rozwojowymi. U dzieci dotkniętymi FAS pojawiają się zmiany w fizjonomii twarz:
- krótki i zadarty nos,
- gładka rynna nosowa,
- opadające powieki, szpary powiekowe są wąskie
- szeroko rozstawione oczy,
- uszy są nisko osadzone.
Do pozostałych zmian zalicza się także krótka szyja, mała żuchwa i wyraźnie cofnięty podbródek. Dodatkowo podczas dalszego życia mogą pojawić się inne objawy spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego. Do takich objawów zaliczają się zaburzenia motoryczne, zaburzenia równowagi oraz problemy z odczytaniem własnego ciała. Bardzo często pojawiają się sensoryczne, trudności z rozpoznawaniem wrażeń zmysłowych. FAS przyczynia się do problemów z koncentracją, przyswajaniem wiedzy i wystąpienia zaburzeń uwagi. Osoby urodzone z alkoholowym zespołem płodowym mogą mieć niski poziom inteligencji, upośledzenie umysłowe oraz trudności z zapamiętywaniem. U dzieci z FAS rozpoznaje się ADHD lub inne rodzaje nadpobudliwości ruchowej. Ponadto mają one skłonność do popadania w uzależnienia oraz do wystąpienia depresji, stanów lękowych i nerwicy. Dzieci z FAS bardzo często mają problemy w nauce, wynikające z trudności w przyswajaniu informacji i zapamiętywaniu. FAS prowadzi do wystąpienia problemów z dostosowaniem się do życia w społeczeństwie. Dzieci z tym zespołem w dorosłym życiu nie potrafią nawiązać relacji, a także utrzymać dłuższych kontaktów towarzyskich.
Według badań zespół FAS objawiający się wszystkimi powyższymi symptomami występuje u około 10% chorych dzieci. W pozostałych przypadkach występują odmiany tego zespołu. Jednym z nich jest tak zwany poalkoholowy defekt urodzeniowy, czyli ARBD, w którym określa się nieprawidłowości w budowie szkieletu i serca. Zespół ten stwierdza się u osób, które mają nieprawidłową budowę fizyczną i mniejszą sprawność motoryczną. Kolejną odmianą jest alkoholowy efekt płodowy, określany jako FAE. Podczas jego przebiegu nie występują żadne symptomy fizyczne, które są charakterystyczne dla alkoholowego zespołu płodowego. Jedną z odmian FAS jest również poalkoholowe zaburzenie układu nerwowego (ARND), stwierdzone u osób z zaburzeniami neurologicznymi. W medycynie wyróżnia się także alkoholowy efekt płodowy, czyli PFAS występujący u osób z zaburzeniami związanymi z uszkodzeniem centralnego układu nerwowego.
Diagnoza polega przede wszystkim na potwierdzeniu, że matka podczas ciąży spożywał alkohol. Następnie lekarze stwierdzają zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego, nieprawidłowości w obrębie twarzy i w rozwoju fizycznym. Jednak nie we wszystkich przypadkach występują zespołowo charakterystyczne objawy FAS, w związku z tym zespół ten jest trudny do zdiagnozowania. W takich sytuacjach dzieci są traktowane jak zdrowe, a stawiane im takie same wymagania jak u rówieśników, co zapoczątkowuje dodatkowe problemy.
FAS jest nieuleczalny, jednak niezwykle ważna jest odpowiednia diagnoza. Dzięki niej już od pierwszych dni życia można zapewnić dziecku należytą opiekę i podjąć działania pozwalające na zminimalizowanie charakterystycznych symptomów alkoholowego zespołu płodowego i ułatwić mu dalszą edukację np. poprzez indywidualny tok nauczania. Takie postępowanie pozwala zapewnić dziecku się odpowiednie warunki rozwoju i zapobiec późniejszym stresom związanym z trudnościami w nauce i nawiązywaniem kontaktów.
1 osób poleca ten artykuł